Chính thức thông qua chủ trương rót 146.990 tỉ đồng làm cao tốc Bắc - Nam

Theo nghị quyết, sơ bộ tổng mức đầu tư của dự án đường cao tốc Bắc - Nam là 146.990 tỉ đồng - Ảnh: CHÍ QUỐC

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý về chủ trương đầu tư dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2021 - 2025 trước Quốc hội vào chiều 11-1, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết có 247 ý kiến đại biểu thảo luận, tranh luận về các vấn đề của dự án.

Trong đó, về tổng mức đầu tư, một số ý kiến cho rằng, theo sơ bộ, tổng mức đầu tư của dự án bình quân 175,4 tỉ đồng/km chưa bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, tổng mức đầu tư của một số dự án tương tự bình quân 152,9 tỉ đồng/km. Tổng mức đầu tư của dự án giảm khoảng 16.330 tỉ đồng so với số liệu đề xuất của Chính phủ.

Ông Thanh cho hay, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi chỉ xác định sơ bộ tổng mức đầu tư để ước tính chi phí đầu tư xây dựng dự án. Việc tính toán chính xác tổng mức đầu tư, dự toán xây dựng công trình sẽ được tiếp tục thực hiện trong các bước tiếp theo, trên cơ sở điều kiện địa hình, khối lượng xây dựng, đơn giá, định mức tại thời điểm thực hiện.

Thực tế, dự án xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2017 - 2020 tại bước nghiên cứu tiền khả thi sơ bộ tổng mức đầu tư là 118.716 tỉ đồng, đến bước nghiên cứu khả thi tổng mức đầu tư là 102.513 tỉ đồng.

Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ trong bước nghiên cứu khả thi chỉ đạo các cơ quan liên quan khảo sát chi tiết về địa hình, địa chất..., xây dựng chi tiết, chuẩn xác về các giải pháp thiết kế, biện pháp thi công, tính toán khối lượng, đơn giá chi tiết để lập dự toán xây dựng công trình, làm cơ sở để xây dựng giá gói thầu lựa chọn nhà thầu thi công.

"Đề nghị các các cơ quan thanh tra, kiểm toán tăng cường hoạt động để tránh gây thất thoát, lãng phí vốn đầu tư" - ông Thanh nói.

Đối với ý kiến đề nghị phân cấp, ủy quyền cho một số UBND cấp tỉnh có năng lực quản lý thực hiện các dự án thành phần của dự án, ông Thanh cho hay, việc giao Bộ Giao thông vận tải là cơ quan chủ quản duy nhất thực hiện dự án nhằm chỉ đạo tập trung, thống nhất, quyết liệt, bảo đảm tiến độ và chất lượng dự án.

Việc phân cấp, ủy quyền cho một số UBND cấp tỉnh có năng lực, kinh nghiệm quản lý đối với các dự án khác trong chương trình được quy định tại nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội…

Theo nội dung của nghị quyết, địa điểm thực hiện dự án là từ Bãi Vọt (Hà Tĩnh) đến Cam Lộ (Quảng Trị), từ Quảng Ngãi đến Nha Trang (Khánh Hòa) và từ Cần Thơ đến Cà Mau.

Trong giai đoạn 2021 - 2025, dự kiến đầu tư 729km, chia thành 12 dự án thành phần vận hành độc lập.

Đường cao tốc Dầu Giây - Phan Thiết đoạn qua thành phố Long Khánh, tỉnh Đồng Nai - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Sơ bộ nhu cầu sử dụng đất của dự án khoảng 5.481ha, giải phóng mặt bằng tất cả các dự án thành phần theo quy mô 6 làn xe, các dự án thành phần trên đoạn Cần Thơ - Cà Mau theo quy mô 4 làn xe. 

Theo nghị quyết, sơ bộ tổng mức đầu tư của dự án là 146.990 tỉ đồng.

Trong đó, giai đoạn 2021 - 2025 bố trí khoảng 119.666 tỉ đồng, chuyển tiếp bố trí giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 27.324 tỉ đồng. Về tiến độ thực hiện, nghị quyết nêu giai đoạn chuẩn bị đầu tư, thực hiện dự án từ năm 2021 và "cơ bản hoàn thành năm 2025".

Theo nghị quyết, Quốc hội giao Chính phủ triển khai thực hiện dự án theo quy định của pháp luật, bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong tổ chức thực hiện và quản lý dự án. 

Đồng thời, Chính phủ xây dựng phương án thu phí để thu hồi vốn hoàn trả vào ngân sách trung ương.

Còn nhiều tiếc nuối

Trước đó, tại phiên thảo luận về dự án này, nhiều đại biểu Quốc hội đã bày tỏ sự tiếc nuối khi đường cao tốc Bắc - Nam không thu hút được tư nhân. Theo các đại biểu, việc đầu tư công toàn bộ 12 dự án thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía đông là cực chẳng đã, do đó các đại biểu Quốc hội bày tỏ hụt hẫng và tiếc nuối khi cơ chế chính sách chưa đủ hấp dẫn, chưa thu hút nhà đầu tư tư nhân.

Theo các đại biểu, Đảng đã có chủ trương, Quốc hội đã ban hành Luật đầu tư phương thức đối tác công tư (PPP), nhưng có tới 2 lần Quốc hội phải điều chỉnh các dự án PPP sang phương thức đầu tư công, đó là sự không thành công trong chính sách.

Ngoài ra, nhiều đại biểu cũng đặt vấn đề suất đầu tư đang được tính toán hiện nay hơi cao, trong khi Kiểm toán Nhà nước đưa ra con số thấp hơn, nên đề nghị Chính phủ cần tính toán, đánh giá kỹ lưỡng.

Các đại biểu cũng đề nghị phải tăng cường giám sát để chống thất thoát, lãng phí, bảo đảm chất lượng công trình và đặc biệt là đảm bảo hoàn thành dự án đúng tiến độ.